Francisco Dagohoy
Ang naturang rebelyon ay laban sa Spanish colonial government sa Bohol mula 1744 hanggang 1829 o tumagal ng 85 taon.
Personal na buhay
Ang tanging impormasyon sa buhay ni Francisco Dagohoy ay kilala ito bilang Francisco Sendrijas at tubong Inabanga, Bohol. Nagsilbi siyang cabeza de barangay o isa sa mga kapitan ng barangay sa lalawigan.
Rebelyon ni Dagohoy
Ang Dagohoy Rebellion ay isa sa dalawang malalaking rebolusyon sa Bohol, Philippines noong Spanish Era. Ang isa ay ang Tamblot Uprising noong 1621 na pinangunahan ng isang Tamblot, o babaylan.
Ang Dagohoy rebellion ay hindi religious conflict kundi dahil sa forced labor, Spanish oppression, vandala, excessive tax collection at payment of tributes.
Isa sa nagsilbing mitsa ng rebolusyon ang hindi pagpayag ng Jesuit priest na bigyan ng Christian burial ang isang kapatid na namatay sa duwelo.
Dahil dito, nanawagan si Dagohoy ng pag-aaklas sa Boholanos.
Ang senyales ng pag-aaklas ay ang pagkakapatay kay Giuseppe Lamberti, isang Italian Jesuit curate of Jagna noong January 24, 1744.
Mabilis na sumiklab ang rebelyon.
Tinalo ni Dagohoy ang Spanish forces na ipinadala laban sa kanya.
Itinayo ni Dagohoy ang free government sa mga bundok kasama ang 3,000 tagasunod na naging 20,000.
Ang Francisco Dagohoy Cave sa Danao ang nagsilbing headquarters ni Dagohoy.
Isa sa mga crystal-studded passages sa Dagohoy’s cave ay may underwater route patungo sa dry land kaya’t tuwing may kalaban ay mabilis na nakalalangoy si Dagohoy palabas.
Umabot sa 20 Spanish governors-general ang nagtangkang pumigil sa rebelyon subalit pawing nabigo.
Noong 1825, naging governor-general ng Pilipinas si General Mariano Ricafort.
Sa kanyang atas, sumalakay si Alcalde-mayor Jose Lazaro Cairo kasama ang 2,200 Filipino-Spanish troops sa Bohol noong May 7, 1827.
Bagama’t nanalo ito sa ilang engkwentro, nabigo si Cairo na tuluyang sawatain ang rebelyon.
Noong April 1828, isa pang Spanish expedition sa ilalim ni Captain Manuel Sanz ang nagtungo sa Bohol. Makalipas ang isang taong kampanya, tuluyan nang napabagsak ang tropa ni Dagohoy.
Noong August 31, 1829, natapos ang rebelyon.
Pinatawad naman ni Governor Ricafort ang 19,420 survivors at pinayagan silang mamuhay sa mga bayan ng Batuan, Cabulao, Catigbian at Bilar.
Pamana
Kinilala si Dagohoy bilang lider ng longest insurrection.
Ang bayan ng Dagohoy sa Bohol ay ipinangalan bilang pagkilala sa kanya.
Isang historical marker sa libingan ni Dagohoy ang inilagay sa Danao, Bohol.
Matatagpuan ito sa Magtangtang, Danao, Bohol.
Ipinangalan din sa kanya ang Dagohoy Memorial National High School sa Dagohoy, Bohol.
